Okres przedwyborczy to czas, w którym z każdej strony zalewają nas różnej maści wyniki sondaży. Jedne wskazują na partię, osobę X, a drugie na Y. Różnice mogą być minimalne rzędu 1-3%, ale też mogą być takie z 10% różnicą. Z czego wynikają takie różnice? Przede wszystkim ze sposobu zbierania i selekcji danych. Niestety mało kto w obecnych czasach próbuje przy okazji prezentacji wyników opinii publicznej pokazać jakie założenia, próba stoją za nimi. Dzięki takiej wiedzy, my jako naród, moglibyśmy być bardziej świadomi manipulacji jakie dochodzą w mediach odnośnie sondaży. Na czym polegają te badania? Czym jest sondaż? Zapraszamy do lektury.
Sondaż stanowi narzędzie statystyczne służące badaniu opinii publicznej i analizie danych jakościowych, zebranych w danej próbie badawczej. Stosuje się go szczególnie do badania postaw i preferencji w różnych dziedzinach życia, w tym w handlu i politologii. W zależności od obranego trybu i sposobu tego rodzaju badań można wyróżnić różne techniki prowadzenia sondażu.
Techniki sondażowe, czyli w jaki sposób się do tego zabrać?
Techniki prowadzenia sondażów badawczych można podzielić przede wszystkim na te, które wymagają udziału ankieterów oraz takie, które można przeprowadzić zdalnie. Wśród technik wymagających udziału ankietera należy wskazać między innymi:
– wywiad przeprowadzany osobiście w domu respondenta;
– wywiad w jakimś miejscu publicznym;
– wywiad telefoniczny tradycyjny i wspomagany komputerowo (CATI, CAWI).
Natomiast techniki, które nie wymagają udziału ankietera to:
– ankieta doręczana pocztą;
– ankieta przeprowadzana za pośrednictwem Internetu.
To, jaki rodzaj zastosowanej techniki wybierzemy i jaki sprawdzi się najlepiej w danym przypadku zależy między innymi od tego jaka jest specyfika danej populacji, jaki czas i jakiej wielkości budżet został przeznaczony na przeprowadzenie badań oraz celu badań i precyzji wyciągania wniosków.
Tak na marginesie ciekawostek apropo sondaży. Gdy Witold Bańka zrezygnował ze stanowiska Ministra Sportu i Turystyki, rząd PiS chciał na to stanowisko obsadzić ani nie działacza sportowego, ani nie byłego sportowca, ale jednego z polityków opozycji. Wtedy właśnie Rzeczpospolita zleciła sondaż firmie SW Research, by sprawdzić kogo Polacy by widzieli na tym stanowisku. Ponad 1/3 badanych stwierdziła, że chcą by tę tekę Ministra objął, ktoś z byłych sportowców. Nasza sugestia – może warto by był to ktoś kto w przeszłości wygrał plebiscyt Przeglądu Sportowego? Kolejne 1/3 respondentów wybrałaby byłego działacza sportowego, a 1/4 powiedziała, że nie ma zdania… Czy ten sondaż przekonał rządzących do tego by jednak na to stanowisko powołać byłą szpadzistkę Danutę Dmowską-Andrzejuk? Tego nie wiemy…
Podstawowe zasady prowadzenia sondaży
Przy przeprowadzaniu różnego rodzaju sondaży warto mieć na uwadze między innymi, że szczególnie w większej grupie osób opinie na zadany temat będą podzielone. Formułując pytania sondażowe warto wziąć pod uwagę różne źródła informacji.
Co więcej ankieta nie zawsze będzie dobrą techniką badania, ponieważ narzuca odpowiedzi i nie pozwala na swobodne wyrażenie swojego stanowiska. W związku z tym badania ankietowe stanowią jedynie ilościowe zbadanie zadanego problemu, a dopiero badania jakościowe, np. w formie wywiadu pozwalają na przeprowadzenie głębszej analizy.
Wśród najczęstszych błędów, pojawiających się w trakcie badań należy wymienić brak szerszych informacji na temat respondentów, których opinie brano pod uwagę. Jak się okazuje aktualna sytuacja i status respondenta bardzo często determinuje jego poglądy, w związku z czym tego rodzaju informacje są bardzo przydatne w czasie analizy wyników.
Innym problemem są absurdalne bądź źle ułożone pytania badawcze, które od razu narzucają ankietowanej osobie odpowiedź.
Przy czym najczęściej wszelkiego rodzaju badania realizuje się poprzez zastosowanie techniki wywiadu telefonicznego, bezpośredniego badania w domu respondenta lub za pośrednictwem ankiety internetowej.
W zależności od tego, kto i w jakim celu przeprowadza dane badanie może zastosować w nim różne techniki manipulacji jego wynikami. Tego rodzaju zabiegi niestety znacząco obniżają wiarygodność badania, niestety w praktyce są one dosyć często wykorzystywane, szczególnie do celów politycznych. Jak się okazuje najczęściej używaną w praktyce formą manipulacji badaniami sondażowymi jest narzucanie respondentowi odpowiedzi twierdzącej na zadane pytanie.
W Polsce różnego rodzaju badaniami opinii publicznej zajmują się takie firmy badawcze jak
GfK Polonia, Millward Brown SMG/KRC, ACNielsen Polska, CBOS, OBOP.
